บริษัทขาดทุนต้องเลิกจ้างพนักงาน ลูกจ้างได้ค่าชดเชยไหม? บทความนี้อธิบายหลักกฎหมาย มาตรา 118 พ.ร.บ.คุ้มครองแรงงาน พร้อมคำพิพากษาฎีกาใหม่ล่าสุด เพื่อให้นายจ้าง ลูกจ้างเข้าใจสิทธิและหน้าที่อย่างถูกต้อง
ในช่วงเศรษฐกิจชะลอตัว หลายองค์กรต้องปรับโครงสร้าง ลดค่าใช้จ่าย หรือเลิกจ้างพนักงานโดยอ้าง “ผลประกอบการขาดทุน”
คำถามสำคัญคือ “เลิกจ้างเพราะผลประกอบการแย่แบบนี้ ต้องจ่ายค่าชดเชยไหม?”
⚖️ หลักกฎหมายที่เกี่ยวข้อง
ตาม มาตรา 118 แห่งพระราชบัญญัติคุ้มครองแรงงาน พ.ศ. 2541
ลูกจ้างที่ถูกเลิกจ้างโดยไม่ใช่ความผิดของตนเอง มีสิทธิได้รับ ค่าชดเชย ตามอายุงานดังนี้
| อายุงาน | ค่าชดเชยขั้นต่ำที่ต้องจ่าย |
| ครบ 120 วัน แต่ไม่ถึง 1 ปี | 30 วัน |
| ครบ 1 ปี แต่ไม่ถึง 3 ปี | 90 วัน |
| ครบ 3 ปี แต่ไม่ถึง 6 ปี | 180 วัน |
| ครบ 6 ปี แต่ไม่ถึง 10 ปี | 240 วัน |
| ครบ 10 ปี แต่ไม่ถึง 20 ปี | 300 วัน |
| ครบ 20 ปีขึ้นไป | 400 วัน |
🧠 แนวคำพิพากษาศาลฎีกาที่เกี่ยวข้อง
🔹 คำพิพากษาศาลฎีกาที่ 3412/2561 — เลิกจ้างโดยอ้างลดต้นทุน แต่ไม่ขาดทุนจริง
แหล่งอ้างอิง: Paiboon Niti
ประเด็น: นายจ้างเลิกจ้างโดยอ้างลดกำลังคน/บริหารต้นทุน แต่ยังมีรายรับอยู่ ไม่ได้ขาดทุนจนถึงขั้นต้องปิดกิจการ
ผล: ศาลวินิจฉัยว่าเป็นการเลิกจ้างที่ ไม่เป็นธรรม เพราะขาดเหตุจำเป็นเพียงพอ แม้นายจ้างจะจ่ายค่าชดเชยแล้วก็ตาม
การนำไปใช้ในบทความ: ใช้เป็นตัวอย่าง “กรณีที่อ้างผลประกอบการแย่แต่ยังมีรายได้อยู่” เพื่อย้ำว่านายจ้างต้องมีเหตุสมควรแท้จริง
🔹 คำพิพากษาศาลฎีกาที่ 3119-3135/2567 — ผลกระทบจากโควิด-19 และการขาดทุนต่อเนื่อง
แหล่งอ้างอิง: Peesiri Law
ประเด็น: นายจ้างอ้างว่าฝ่ายผลิตขาดทุนต่อเนื่อง และได้รับผลกระทบจากสถานการณ์ COVID-19 จึงเลิกจ้างลูกจ้าง 17 คน
ผล: ศาลเห็นว่าเหตุผลมีมูลและสมควร เพราะมีการใช้มาตรการลดต้นทุนก่อนเลิกจ้าง และคัดเลือกอย่างเป็นธรรม จึง ไม่ถือเป็นการเลิกจ้างที่ไม่เป็นธรรม
การนำไปใช้ในบทความ: เป็นตัวอย่างของ “กรณีที่นายจ้างมีเหตุสมควรจริง” ซึ่งศาลยอมรับว่าเป็นการเลิกจ้างโดยชอบด้วยเหตุทางธุรกิจ
🔹 คำพิพากษาศาลฎีกาที่ 3119/2567 — หน่วยงานขาดทุน แม้บริษัทโดยรวมมีกำไร
แหล่งอ้างอิง: deka.law3s.com
ประเด็น: บริษัทผลิตและส่งออกอาหารเลิกจ้างลูกจ้างโดยอ้างฝ่ายผลิตขาดทุนต่อเนื่อง แม้บริษัทโดยรวมยังมีกำไร
ผลการวินิจฉัย: ศาลเห็นว่าเหตุแห่งการเลิกจ้างถือว่า “มีเหตุจำเป็นและสมควร” จึง ไม่เป็นการเลิกจ้างที่ไม่เป็นธรรม ตามพระราชบัญญัติจัดตั้งศาลแรงงานและวิธีพิจารณาคดีแรงงาน พ.ศ. 2522 มาตรา 49
เหตุผลสำคัญ: มีการใช้มาตรการต่าง ๆ ก่อนเลิกจ้าง เช่น ปรับลดค่าใช้จ่าย ยุบหน่วยงานที่ขาดทุน และมีเกณฑ์คัดเลือกที่เหมาะสม
🚫 กรณีที่ไม่ต้องจ่ายค่าชดเชย
หากลูกจ้างถูกเลิกจ้างเพราะ ความผิดร้ายแรงตามมาตรา 119 เช่น
ทุจริตต่อหน้าที่
จงใจทำให้นายจ้างเสียหาย
ฝ่าฝืนข้อบังคับการทำงานซ้ำซาก
ละทิ้งงานติดต่อกัน 3 วันโดยไม่มีเหตุผล
กรณีเหล่านี้ นายจ้าง ไม่ต้องจ่ายค่าชดเชย
💡 สรุปสำหรับนายจ้างและลูกจ้าง
| สถานการณ์ | ต้องจ่ายค่าชดเชยหรือไม่ |
| เลิกจ้างเพราะบริษัทขาดทุนจริง มีหลักฐานชัดเจน | ✅ ต้องจ่ายค่าชดเชย แต่ไม่ถือว่าเลิกจ้างไม่เป็นธรรม |
| ปรับโครงสร้าง ลดพนักงานโดยมีเหตุสมควร | ✅ ต้องจ่ายค่าชดเชย |
| เลิกจ้างโดยอ้างขาดทุนแต่ยังมีรายได้ | ⚠️ อาจถูกฟ้องว่าเลิกจ้างไม่เป็นธรรม |
| เลิกจ้างเพราะลูกจ้างทำผิดร้ายแรง | ❌ ไม่ต้องจ่าย |
| เลิกจ้างโดยไม่แจ้งล่วงหน้า | ⚠️ ต้องจ่ายค่าบอกกล่าวล่วงหน้าเพิ่มเติม |
 (2).png)
